Welcome to Pretension! version 1.0.
Там яна была адна, сядзела за сталом и писала. Як прыгавораны да кары, ён стаў у парозе и сказаў:
- Добры дзень у хату. - Ён нават и не чуў, што яна адказала яму. Ён не мог адарваць вачэй ад акеннай шуфляды. Кали ён устаўляў яе, быў таки самы хмурны дзень позняй восени.
- Гэта я з вами ўчора гаварыў на дарозе, кали вы сядзели на камени.
- Я пазнала вас.
- Ну што, няма брата?
- Няма. Я пакину яму тут гэтае письмо. Чакаць яго - мне няма як.
- Што вы яму пишаце?
- Вам хочацца ведаць?
Нават и без здзиўлення яна глядзела на яго, и вочы яе были такия добрыя, и здавалася, яна абяцае праз их шчырасць усяму свету.
- Пачытайце мне, што вы яму написали.
Яна нават не здзивилася: што гэта за дзива такое з гэтым чалавекам.
- Кали вам хочацца, я прачытаю. Але я дапишу раней.
Ён сеў на лаву и чакаў, пакуль яна скончыць писаць. Сочачы за кожным яе рухам, ён час ад часу падаваў голас:
- А ци ведаеце вы, што гэта ваш бацька ставиў гэтую хату?
Не адрываючыся ад письма, яна адказала: - Ведаю. Маци мне расказвала ўсё.
- Дык вы пра свайго бацьку ведаеце?
- А як жа! Але нашто вам усё гэта? Хто вы таки?
- Як нашто! Бо вашага бацьку я ведаў так, як ён сам сябе ведаў.
- Мой бацька быў слаўны чалавек, з душой и сэрцам. У яго были залатыя руки и разумная галава. и добрае сэрца.
- А дзе ваш бацька цяпер?
- Мы заўсёды ведали, дзе ён.
- Як жа вы ведали?
- Ужо вельми даўно ад яго прыйшло было письмо з яго адрасам.
Ён адчуваў, як сэрца распирае яму грудзи, але ён не мог так пайсци адразу. Ён хацеў усё высветлиць.
- А пра графа Паливодскага вы што-небудзь чули?
- Мой бацька выратаваў яго ад смерци... Я яго сама бачыла.
- Паливодскага? Як? Кали?
- Незадоўга да вайны. Ён сам быў у нас, кали жыли ў старой хаце.
- Ён вам якое-небудзь зло зрабиў?
- Гэты стары гад два дни и адну ноч не выходзиў ад нас и мучыў нас дамаганнями, каб мы аддали яму нейкае золата, якое нибыта наш бацька ўзяў у яго, кали паднимаў раненага на дарозе. Ён прасиў, пасля крычаў, пасля рамянём пасадзиў маме крывавы знак цераз твар. Пасля сунуў мне ў руки свой адрас, кали мы адумаемся и захочам аддаць яму яго дабро. Ён служыў на нямецкай границы. Нарэшце ён казаў, каб аддали хоць палову, а палова нам... Але мне трэба письмо даписаць. - Яна писала, а ён стаў на ўвесь рост у парозе и душыўся смуткам, гледзячы на яе. Гэта яна. Нязнаны им чалавек. Без яго яна вырасла. Ён ни разу не меў шчасця трымаць яе на руках и гаварыць з ёю малою и падоўгу глядзець на яе дзицячую ўсмешку. Нехта злы и бязлитасны ўкраў у яго яе маленства.
- Вы казали, каб я пачытала вам. Я ўжо написала. "Дараги братка Тамаш. Мы табе писали, што прымушаны были выехаць з роднага кутка, але пачалася вайна, и письмо наша магло да цябе не дайсци. Дык шукай нас у мястэчку Сталецци на Навагрудчыне. А таксама напаминаю табе, кали ты згубиў адрас, што ў Гомельскай вобласци, за Бабруйскам, жыве наш бацька. Границы ўжо больш няма..." Ноги ў Сымона Ракуцьки падгиналися. Ён сеў на лаву. Яна яшчэ ўгнулася над письмом, штосьци ў им даписваючы. Ён цихом падняўся и зник з хаты. Не прыпыняючыся нидзе, ён дайшоў да таго самага паўстанка и сеў у поезд. На другия сутки ён ужо ишоў пешкам цяперашними сваими месцами. Ён радаваўся, што з кожным крокам падыходзиць да гэтай, ужо трэцяй на яго веку хаты. Можа цяпер тут ён знойдзе спакой душы. Было вельми рана. и цёплае стаяла надвор'е. Было ясна. На хвилину магло здацца, што гэта ўлетку пасля дажджу. Ён ишоў сцежкаю паўз дарогу, краем сухога тарфянику, па той бок якога суглинисты ўзгорак трымаў на сабе край неба. Пыльныя кусты шыпшыны, быльнику и пижмы бачыў ён, и думка яго спынилася на тым, што ў карэннях пижмы, пад тым кустом, жывуць мурашки. Там яшчэ ўлетку чабор цвиў, и над им кусцилася жоўтае зелле святога Яна. Куп'исты тарфяник быў увесь мокры, на шчыльна збитай у мякки дыван низкарослай траве на им блишчэли пад сонцам кропли чыстай вады, як раса ўлетку. Вятрак махаў крыллями дзесьци за балотам, над рачулкай стаяли голыя вербы, адна была рудога колеру, другая жоўтага, трэцяя синяватага, чацвёртая чырванаватага.
|
