Welcome to Pretension! version 1.0.
Тольки цяпер ён дазнаўся, што было ў гэты дзень у мястэчку. У гэты дзень забрали ўсих маладых дзяўчат и хлопцаў, якия траплялися на вочы. На вочы трапилася и Лиза. и ўсих павезли на грузавиках кудысьци брукаваным выездам да шашы. Волька выбегла следам за мястэчка и, пакуль не зникли машыны, бачыла, як вецер ирве хусцинку на Лизинай галаве. Машыны зникли за ўзгоркам, Волька вярнулася ў старую хату и ўпала тварам на стол.
- Я буду думаць, што рабиць, - нясмелым голасам сказаў Нявада.
- Што ж ты прыдумаеш?! Машына з Лизаю ўжо за сотни вёрст.
- Я прыдумаю, - упарта яшчэ сказаў Нявада, адчуваючы сябе, як смертник у камеры перад канцом сваим, и чуючы дрыжанне сэрца и ўзбуджанне ад адной тольки думки, якая фармавалася ў яго галаве. "Божа, памажы мне, каб усё так и было добра, тады я зберагу яе, малую, дзеля таго, што пасля настане, дзеля таго, што добрае будзе, памажы мне выратаваць яе", - так ныла яго душа, губы ж были жорстка сциснутыя, и твар нахмураны. Усю ноч ён не спаў и чуў, як уздыхала Волька. Для яго яна зноў стала малой Волечкай, и зноў вобраз яе злиўся з вобразам Лизы, якая цяпер - хто ведае, дзе ўжо яна и што ўжо яны зрабили з ею? Ён пайшоў шукаць Кастуся и нидзе яго не знайшоў. Тыя некальки дзён, што прайшли пакуль немаведама дзе дзелася Волька, варты были яму многих месяцаў. Вочы яго стали глыбокими и цёмными, и голас пацишэў. Дзе дзелася Волька? Людзи, што зноў адзин за адным варочалися ў Сумличы, расказвали, што грузавики з дзяўчатами и хлопцами пайшли да шашы, проста выехали на скрыжаванне и адтуль рушыли па дарозе той, што вядзе на Бабруйшчыну и далей. У дарозе яны и зникли , и як быццам бы назад не варочалися. Прынамси, ни ў той дзень, ни назаўтра нияких машын праз скрыжаванне не праходзила. Так казали ў Сумличах. А хто гэта дапильнаваў аж праз двое сутак, што на скрыжаванни не было машын, пра гэта нихто не ведаў. Тым часам уночы многия заўважыли, што праз Нясвижскую вулицу прайшло многа нейких людзей и за ими ехала некальки фурманак. Ци мела гэта якое дачыненне да таго, што немцы павезли некуды сумлицких дзяўчат и хлопцаў, не ведали, але некаторыя яшчэ больш уныли душою, а некаторыя ўзрадавалися. Прайшло не больш як двое сутак, и Нявада дайшоў выразнасци: нарэшце-таки! Волька вярнулася! Нявада аж пошапкам гаварыць стаў, так ён чакаў, што скажа Волька. А што яна новае сказала? Ён жа загадзя ўсё гэта ведаў! Ён жа казаў яму: жалезнага звера голым пальцам не задушыш. А трэба перахавацца и перачакаць, пакуль звера даб'юць. На гэта ёсць войска. Армия ж недзе павинна даць яму ў косци. А то дзе гэта хто бачыў! Волька сказала, што Костусь з усими, з ким ён быў разам, выходзили на шашу, запынили дзве нямецкия машыны, збили з их немцаў и на гэтых машынах вяликим гуртам дагнали тыя чатыры машыны з сумлицкими хлопцами и дзяўчатами. Дзве задния машыны яны збили з дароги, перабили канвойных, и ўсе, хто быў пад канвоем, пайшли з ими, пабраўшы зброю ад мёртвых немцаў. Але дзве пярэдния машыны вырвалися далей у дарогу и зникли туды, куды ехали. "Лиза асталася там, Божа найвышшы!"
- А самога Костуся ты бачыла?
- Я была з им разам.
- А сам ён прыйдзе дадому?
- Не, я да яго пайду.
- Ну то не чакайце мяне хутка. Я пайду ў дарогу. Можа, гэтая мая дарога будзе не меншая, як тая, што я некали з нямецкага палону варочаўся, не нагами я гэтую дарогу мераць буду, а душою. (Вочы яго пачырванели, и ён дакрануўся да канца носа нацягнутым на кулак рукавом.)
- А куды ж ты гэта пойдзеш?
- Дык чаго ж ты так грозна пытаеш мяне? Ты и сама была малая и звалася Волечка. Я тольки пра цябе такую и думаю. Ци ты верыш, што чалавек не вытрымае, каб вечна быць зверам? Вырви ты з чалавека сэрца и ўстаў на яго месца звярынае, дык у чалавечых грудзях и звярынае сэрца стане чалавечым.
- Звер лагаднейшы за чалавека, ён, кали не галодны, - тады ён, як дробная птушка. А гэтаму двуногаму чорту вечна ўнимку няма.
- Каб адно пайшлося добра, я выратую Лизу и ўхаваю яе да лепшай часины. Бывай, Волечка.
Твар яго ўздрыгваў. Ён узяў тонки киёк и выйшаў з хаты.
|
